Hà Thủ Ô vị thuốc quý trong nhân dân (Fallopia multiflora )

Hà Thủ Ô là vị thuốc quý được nhân dân biết đến và sử dụng từ lâu với những tên gọi khác nhau: Dã miêu, Giao đằng, Dạ hợp, Địa tinh, Thủ ô. Thông qua những câu chuyện, mẫu chuyện lưu truyền trong dân gian làm vị thuốc dễ nhớ và được biết đến nhiều hơn. Có rất nhiều tài liệu cổ đã ghi chép thu thập lại cách chế biến, sử dụng và tác dụng thực tế lâm sàng vị thuốc như: Bổ huyết, điều trị vô sinh, đẹp nhan sắc và diện mạo, giữ tinh thần luôn bền bỉ linh hoạt

…Trong tác phẩm “Dược phẩm vậng yếu” – Hải Thượng Lãn Ông, “Cây thuốc và vị thuốc Việt Nam” – G.S Đỗ Tất Lợi ghi chép lại phương pháp chế biến và công năng tác dụng vị thuốc theo cách hiểu y học dân gian và hiện đại. Đó là những tài liệu quý để chúng ta tham khảo và phát huy giá trị ứng dụng lâm sàng của vị thuốc.

Hà Thủ Ô đỏ tươi thái miếng

1. Y học cổ truyền : Hà Thủ Ô có công dụng Bổ Huyết, Trị mẩn ngứa đầu mặt, đẹp sắc mặt, chữa 5 chứng trĩ xanh râu tóc…. uống lâu kéo dài tuổi thọ.
2. Y học hiện đại: – Viện Dược liệu nghiên cứu tìm ra hai nhóm chất chính có trong Hà Thủ Ô gồm có tanin và anthranoid. Tỷ lệ thành phần hoạt chất trong vị thuốc gồm có chất đạm (1,1%), chất béo (3,3%), tinh bột (45,2%), chất vô cơ (4,5%) và các chất tan trong nước chiếm 26,4%.
– Hợp chất Lecithin (được hình thành từ sự kết hợp của acid Glycerophosphoric với phân tử Cholin và acid béo.) được Y học quan tâm nhiều nhất có trong Hà Thủ Ô chính là tác dụng nuôi dưỡng và chống lão hóa hệ thống tế bào thần kinh cao cấp trên não như một lý giải vì sao dân gian cho đó là vị thuốc có tác dụng “cải lão hoàn đồng, trường sinh bất lão”.
3. Phương pháp bào chế: – Hà Thủ Ô mọc hoang ở rừng núi, phân bố đều ở các tỉnh phía Tây Bắc( Cao Bằng, Điện Biên, Sơn La, Lai Châu…) và một số vùng thuộc Tây Nguyên.

Hà Thủ Ô đỏ sau khi chế biến
- Hà Thủ Ô Đỏ tươi mặt ngoài màu nâu đỏ (Củ nhỏ như củ Khoai Lang tím, sần sùi cứng chắc, dài chừng 25-30 cm nặng 400 – 500g, Củ to nặng 5-7kg ) bên trong ruôt màu hồng nhạt nhiều bột, lõi gỗ cứng, vị rất chát, Củ tươi mùi thơm. Khi bào chế xong miếng Hà Thủ Ô Đỏ có màu nâu đỏ rắn chắc , mùi thơm, vị ngọt đắng. Đó là mẫu đạt tiêu chuẩn chất lượng về bào chế.
– Qua nhiều năm tìm hiểu nghiên cứu thu lượm nhiều phương pháp chế biến khác nhau và thực tế áp dụng đã chế biến thành công mẫu Hà Thủ Ô đạt tiêu chuẩn về “hiệu quả điều trị và an toàn khi sử dụng”.
– Hà Thủ Ô là vị thuốc quý được biết đến nhiều mà người sử dụng nó lại rất ít vì giá trị của nó không đúng với những gì mà người ta tìm hiểu được qua các bài viết, tạp chí y dược…. tác dụng thì nhiều nhưng hiệu quả lại không đúng với thực tế nguyên nhân ở đây là do người dùng không có được loại mẫu Hà Thủ Ô chế đạt tiêu chuẩn mà phần lớn Hà Thủ Ô chế dùng mua ở các cửa hiệu Đông Dược được nhập từ Trung Quốc là mẫu thuốc đã bị chiết xuất nên không còn mấy tác dụng, nhiều người tìm được củ Hà Thủ Ô tươi trong nước nhưng vì do chưa biết cách chế biến thành ra không sử dụng được ( Chất chát tanin trong vị thuốc có tác dụng phụ gây táo bón khi chưa được  bào chế để loại bỏ ) nên chỉ với lương rất nhỏ 2-3g cũng gây ra tác dụng không mong muốn.
4. Qua nhiều công đoạn quy trình chế biến khác nhau để có được Hà Thủ Ô chế an toàn và hiêu quả trong điều trị đúng với giá trị thực vốn có của vị thuốc.